De kunst van het weglaten

Interview

De kunst van het weglaten

De afgelopen jaren hebben 4 ziekenhuizen hun laboratoriumdiagnostiek op de afdeling Interne Geneeskunde met maar liefst 11 procent gereduceerd. Een zegen voor de patiënt. Die wordt nu minder onnodig geprikt en krijgt minder vaak met belastend vervolgonderzoek te maken. Dit interview met projectleider Marlou van Beneden leert hoe stimulerend het is om, met de artsen in de lead, op doordachte wijze de zorg te verbeteren. En het mooie is, de gebruikte strategie is simpel en voor elk ziekenhuis inzetbaar. Het programma Doen of laten? werft daarom nu ziekenhuizen om ook deel te nemen.

Achtergrond

Marlou van Beneden is een zorgprofessional/adviseur met hart voor de zorg. Sinds 1993 werkt ze aan allerhande projecten met als belangrijkste drijfveren zorgen dat de patiënt er beter van wordt en zorgen dat professionals samenwerken en van elkaar kunnen leren. Dit deed ze onder andere in de programma’s als LEAN, Waardegedreven zorg en Patiënten participatie. Al in 2007 werkte ze aan het in kaart brengen van onnodige laboratoriumaanvragen, in eerste instantie aangezwengeld door een groep internisten in het VUmc die hun onnodige aanvragen wilden identificeren. Al spoedig werd dit door alle specialismen in het ziekenhuis opgepakt.

De strategie

De strategie die het VUmc hiervoor ontwikkelde, is simpel en is inmiddels getest in 4 andere ziekenhuizen (Meander Medisch Centrum, Noordwest Ziekenhuisgroep locatie Alkmaar, Zaans Medisch Centrum en Spaarne Gasthuis locatie Haarlem). Artsen en AIOS analyseerden de trend in aanvraagvolumes bij de grootste patientengroepen en gingen met elkaar en met de klinisch chemici op zoek naar potentieel overbodige zorg tot op het niveau van protocollen, richtlijnen en ordersets. Beschikbare wetenschappelijke kennis over indicaties werd verkend en gedeeld.
De aandachtspunten verschilden per ziekenhuis, en elk ziekenhuis en afdeling formuleerde zijn eigen doelen en prioriteerde zijn interventies. Door monitoring van die doelen en het uitwisselen van kennis in gezamenlijke werkconferenties werd de gemiddelde reductie van 11 procent gerealiseerd. Onlangs publiceerde het projectteam hierover op het JAMA Network.

Doorbreken van gewoontes – “We doen dit al jaren zo”

Het veranderen van een bestaande werkwijze heeft tijd nodig. Het is belangrijk de ingeslagen weg lang genoeg vol te houden om de gedragsverandering te laten landen. “Denk hierbij gerust aan een half tot een heel jaar”, aldus Marlou van Beneden.
Artsen en AIOS bleven in de lead en creëerden steeds opnieuw met elkaar de ruimte om hierover in gesprek te gaan. Door tijdens de visite en overdracht steeds kort stil te staan bij de gepastheid van de aanvragen voor die patiënt ontstond bewustwording over werkroutines. Vragen als ‘heeft de uitslag consequenties?, Is herhaling nu nodig?’, en ‘Is combinatie van testen nodig?’ kosten vrijwel geen extra tijd en stimuleren zinnig aanvragen van labtesten en ook andere diagnostiek.
Het was stimulerend om de voortgang per maand te zien en de successen met elkaar te vieren. De data-analist die de voortgang inzichtelijk maakte, had hierin een cruciale rol. De verandering werd gedragen door de afdelingsleiding en het aanvraagvolume was onderdeel van de managementrapportages waardoor een vinger aan de pols werd gehouden. Opleiders hebben enthousiast het gedachtengoed opgenomen in het inwerkprogramma, zodat werkafspraken ook steeds bij de nieuwe lichting assistenten bekend zijn.

Waarom zouden meer ziekenhuizen hiermee aan de slag gaan?

De strategie is simpel en bewezen effectief in meerdere ziekenhuizen. De hoge betrokkenheid van artsen en AIOS laat zien dat het een leuk project is om met elkaar op te pakken. Deze interventie is een mooi voorbeeld van goed gebruik van schaarse middelen, maar, zegt Marlou, “het draait vooral om doen wat goed is voor de patiënt en laten wat niet nodig is”.
Door deel te nemen aan de interventie binnen het programma Doen of laten? benutten ziekenhuizen de kennis die voor handen is en dragen ze bij aan kennisuitwisseling op nationaal niveau. Bovendien bouwen ziekenhuizen een netwerk rond dit thema op. De gezamenlijke benchmark die ontstaat kunnen ze tenslotte gebruiken om zichzelf als ziekenhuis te spiegelen. En dat is erg leerzaam.

Hoe kan een ziekenhuis deelnemen?

Dit project is onderdeel van het programma Doen of laten?, en wordt gefinancierd door het Citrienfonds. Heb je interesse om met je eigen ziekenhuis deel te nemen of wil je eerst meer weten over het project stuur dan een mail naar info@doenoflaten.nl of lees meer op de website van Doen of laten?

Meer lezen

De kunst van het weglaten

Meer lezen